Hoe weet ik of online tekst, foto's of video's echt of fake zijn?

Zie je online info, of een foto of video? Dan kan dat fake zijn. Niet alles online is echt waar, er is veel desinformatie en misinformatie.

Is het (zogezegd) nieuws? Zo herken je fake news.

Is het geen nieuws? Zo check je of iets echt of fake is:

1. Wie heeft het gemaakt of verspreid?

Probeer uit te zoeken wie de tekst, foto of video gemaakt heeft.

• Is dat een betrouwbare maker? Is die expert in dit onderwerp?
• Voor welke organisatie werkt die?
• Wat heeft die nog gemaakt?
• Wat zeggen andere bronnen over deze maker?

Kan je niet terugvinden wie het heeft gemaakt? Dan is het waarschijnlijk fake.

Stel dezelfde vragen bij de persoon die het bericht deelt.

Voorbeeld: op TikTok kom je veel gezondheidstips tegen, maar content creators zijn niet altijd gezondheidsexperts.

2. Waarom wordt dit gemaakt of gedeeld?

Fake info, foto's of video's worden met een reden gemaakt.

Vaak is dat:

• Geld verdienen
  • Voorbeeld: influencers die je iets willen verkopen
  • Zie ook: Hoe zie ik of iemand betaald wordt voor posts op sociale media?
• Je overtuigen van iets
  • Voorbeeld: politici die willen dat je op hen stemt bij de verkiezingen
  • Zie ook: Waarom zie ik zoveel politici op mijn sociale media?

3. Vanwaar komt de info, foto of video?

• Staan er bronnen bij?
  • Wat wordt er gezegd over die bronnen?
  • Zijn die betrouwbaar?
  • Wat maken die nog?
• Is de info objectief: alleen feiten, geen meningen?

Tip bij foto's: maak een screenshot en upload die in Google Lens. Zo kan je zien waar die foto nog online staat.

Soms combineren mensen info, foto's en video's en verzinnen ze er zelf iets bij. Soms is het een deepfake, gemaakt met AI.

Het is niet omdat zij het voorstellen als waarheid, dat het ook echt waar is.

Voorbeeld: de foto hieronder is echt, maar de uitleg erbij niet. De foto is niet genomen op de maan, maar op Aarde.

4. Is het al 'gefactcheckt'?

Er zijn organisaties die online info, foto's en video's checken of 'factchecken'. Op De Checkers vind je alle Vlaamse factchecks verzameld.