Ik heb seks gehad zonder condoom. Heb ik nu een ziekte?
Heb je seks gehad zonder condoom? Dan ben je misschien erg bezorgd over een besmetting met een seksueel overdraagbare aandoening (soa).
Als je seks hebt gehad met iemand die een soa heeft, kan je nu zelf ook besmet zijn, zelfs als je geen symptomen hebt. Maar dat is doorgaans geen ramp, de meeste soa's kan je goed behandelen of onderdrukken met medicatie.
Hoe worden soa's doorgegeven?
Soa's worden op verschillende manieren doorgegeven. Soa's zijn bacteriën, virussen en parasieten die worden doorgegeven tijdens seks. Ze kunnen in sperma, vaginaal vocht, bloed, uitwerpselen of in je huid zitten. Je kan soa's dus niet enkel krijgen van penis-in-vagina-seks, maar ook van anale seks, pijpen, beffen, vagina-op-vaginacontact en seksspeeltjes uitwisselen. De kans is kleiner dat je het krijgt van vingeren, aftrekken, tongkussen en huid-op-huidcontact. Het is onmogelijk om je 100% tegen alle soa's te beschermen, maar met een condoom bescherm je je goed tegen de meeste soa's. Voor sommige soa’s kan je je ook laten vaccineren, bijv. tegen HPV (zie hieronder).
Praat met je partner
Je kan enkel een soa krijgen van iemand die al besmet is. Heeft je partner nog nooit seks gehad? Dan kan je zo goed als zeker zijn dat die nog niet besmet is met een soa. Oef!
Heeft je partner enkel nog maar seks gehad met condoom? Dan is de kans op een soa tamelijk klein.
Heeft je partner al eens seks gehad met iemand anders zonder condoom? Dan kan die besmet zijn.
Een soa merk je niet altijd onmiddellijk op. Van sommige soa’s, zoals chlamydia kan je helemaal niets merken. Je sekspartner kan je dus ook besmetten wanneer die zelf geen symptomen heeft.
Laat je testen
Je kan een soa hebben, en die doorgeven aan je volgende partner, zelfs als je zelf geen symptomen hebt.
De enige manier waarop je zeker kan weten of je geen soa hebt, is door je te laten testen bij de huisdokter. Je kan je laten testen op:
- Chlamydia
- HPV (humaan papillomavirus)
- Gonorroe
- Syfilis
- Hiv (het virus dat aids veroorzaakt)
Ben je van plan om seks te hebben met iemand nieuw? Ontdek hoe je je kan beschermen tegen soa’s en onbedoelde zwangerschap.
Hoe verloopt een soa-test?
Meestal gaat het zo:
- De dokter stelt je vragen over jezelf, je partner en de seks die je hebt gehad. Antwoord eerlijk, zodat je de juiste behandeling krijgt. De dokter heeft beroepsgeheim, dus die vertelt niets door.
- Als je symptomen hebt, zoals jeuk, roodheid, een vies geurtje, blaasjes, wratjes of zweertjes? Dan kijkt de dokter daar ook even naar. Hij of zij doet eventueel ook een uitstrijkje van de vagina, keel of anus. Geen zorgen, je huisarts is dit gewoon.
- De arts neemt bloed en/of urine af voor onderzoek in een labo.
- Na 2 tot 7 dagen ken je het resultaat.
Blijkt uit de test dat je een soa hebt? Dan stelt de arts een behandeling voor, bijvoorbeeld met antibiotica. De meeste soa's zijn goed behandelbaar of beheersbaar. Ook je sekspartner moet zich dan laten testen en behandelen, anders kan die het blijven doorgeven (ook aan jou). Durf je het niet vertellen aan de persoon waar je seks mee had? Je arts kan die persoon op de hoogte stellen, zonder jouw naam te verklappen. Door je sekspartner te verwittigen, neem je je verantwoordelijkheid, kan je partner zich laten testen en stop je de verdere verspreiding.
Zit je nog met vragen? Lees mee over soa-tests.
Om een zwangerschap te voorkomen, neemt de vrouw* best zo snel mogelijk de noodpil in. Die kan je kopen bij de apotheek, voor jezelf of voor je partner. Je hebt geen voorschrift van de dokter nodig hiervoor. Ook jongens kunnen de noodpil kopen bij de apotheek en aan hun sekspartner geven.
*Ook als non-binair persoon, genderfluïde, of trans persoon kan je, afhankelijk van jouw situatie, eicellen en een baarmoeder hebben en dus zwanger worden.
Hoe vermijd ik een soa?
Praat met je partner(s) over hoe veilig jullie in het verleden seks hebben gehad. Je allebei vooraf laten testen is de beste manier om zeker te zijn dat je risico klein is.
Je gebruikt best altijd een condoom wanneer je seks hebt met iemand nieuw. Want je ziet niet aan iemands uiterlijk of die een soa heeft. En je weet zelf ook niet zeker of je een soa hebt of niet, totdat je jezelf hebt laten testen.
Ga je een vaste relatie aan? Laat je dan eerst alle twee testen voor je het condoom zou weglaten.
Zorg er ook voor dat je op een andere manier beschermd bent tegen een zwangerschap.
Voor sommige soa's zoals HPV kan je je laten vaccineren. Lees meer over waar je je HPV-vaccinatie kan laten zetten.
Enkele veelvoorkomende soa's
Chlamydia is een besmettelijke soa die veel voorkomt bij min-25-jarigen. Veel mensen ondervinden er geen klacht van. Maar wanneer je chlamydia lang niet behandelt, kan het leiden tot ontstekingen van de eierstokken en baarmoeder. Chlamydia kan je voorkomen door een condoom te gebruiken bij seksuele contacten. Vermijd bij orale seks dat er sperma of menstruatiebloed in de mond komt.
De gemakkelijkste manier om chlamydia op te sporen is via een urinestaal of wisser bij de dokter. Binnen 1 à 2 weken weet je het resultaat. Een wisser is een klein stokje dat wat op een wattenstaafje lijkt, zoals bij een coronatest, en wordt ingebracht in de vagina, plasbuis of aars.
Ben je besmet? Dan kan je de infectie behandelen met antibiotica. Doe je dat niet? Dan kan dat leiden tot ernstige complicaties.
Je partner moet dus meteen mee behandeld worden. Ben je in een vaste relatie en wil je het condoom weglaten? Laat je dan eerst allebei testen op soa’s.
HPV staat voor humaan papillomavirus. Het is een virus dat genitale wratjes veroorzaakt, maar ook enkele vormen van kanker waaronder baarmoederhalskanker, peniskanker, en hoofd- en nekkankers. HPV komt veel voor doordat het ook al overgedragen kan worden via huid-op-huidcontact. Het virus zorgt gelukkig bij de meeste mensen niet voor klachten. Je kan je laten vaccineren bij het CLB of je huisarts, ongeacht je geslacht. Het vaccin bestaat uit 2 prikjes die in je bovenarm gezet worden. Het vaccin vermindert de kans op baarmoederhalskanker en genitale wratten sterk. Lees meer over hoe je je kan laten vaccineren tegen HPV.
Ook al ben je gevaccineerd, het blijft belangrijk dat je een condoom gebruikt bij seks om andere soa’s of een ongeplande zwangerschap te voorkomen. Als vrouw* kan je, vanaf je 25 jaar, om de 3 jaar een uitstrijkje laat afnemen bij een huisarts of de gynaecoloog.
*Ook als non-binair persoon, genderfluïde, intersekse of trans persoon kan je, afhankelijk van jouw lichaamskenmerken, een baarmoederhals hebben, en dus baarmoederhalskanker krijgen.
HIV staat voor Humaan ImmunodeficiëntieVirus. Dit virus valt je natuurlijke afweersysteem aan waardoor je kwetsbaarder bent voor gewone ziektes zoals een longontsteking. Als je een hiv-infectie niet behandelt, dan krijg je aids. Gelukkig komt dat in België nog nauwelijks voor doordat mensen met hiv snel opgespoord worden en medische hulp krijgen. De meeste mensen met hiv in België hebben dus geen aids.
Mensen die leven met hiv moeten wel hun hele leven lang elke dag medicatie nemen om het virus te onderdrukken. Als ze hun medicatie goed nemen, kunnen ze het virus niet meer overdragen aan hun partner. Ze kunnen seks hebben zonder de angst om het virus door te geven aan hun partner, en hun lichaam blijft gezond. Bij jongeren komt HIV doorgaans minder voor.