Hoe kan ik reageren op een racistische uitspraak?

• Wat wil ik bereiken met mijn reactie? Wil ik grenzen stellen? Iemand helpen om voortaan minder racistisch uit de hoek te komen? Iemand steunen die doelwit is van racisme? Mezelf beschermen? Verschillende van deze zaken tegelijk? Welke reactie helpt om dit te bereiken?
• Loop je zelf gevaar? Heb je schrik om de situatie erger te maken? Blijf dan op afstand toekijken. Bied achteraf hulp aan, bijvoorbeeld: “Ik heb dit gehoord. Wat erg dat dit jou overkomt. Kan ik iets voor jou doen?".  Of maak melding van de uitspraken bij een (andere) volwassene. 

Hoe moet iemand weten dat een uitspraak ongepast is als die er nooit op wordt aangesproken?

Reageer je vaak wanneer iemand die je kent racistische uitspraken doet? Dan is de kans groot dat die er ook mee ophoudt.

Het is normaal dat reageren niet altijd lukt. 

Soms is het zelfs beter om op een later moment te reageren. Bijvoorbeeld als je nog niet rustig met de situatie kan omgaan.

Maakt een uitspraak je zo boos of gefrustreerd? Zeg dat je het gesprek graag een andere keer verderzet. 

Hou het bij een rustige, beleefde boodschap. 

"Ik schrik van wat je nu zegt. Ik zou het appreciëren als je dit soort uitspraken niet meer doet." "Ik voel me er niet goed bij als we hier zo over spreken."

"Wat bedoel je daarmee?" "Van waar komt deze informatie?"

Zo moet die persoon nadenken over wat die zegt. Je komt ook meer te weten over de reden achter deze uitspraak. Heeft het te maken met angst? Onwetendheid? Een ervaring? Dan kan je daar rustig verder over praten.

Hoor je tijdens het gesprek plotseling iets concreets? Bv. "in mijn buurt...", "op de tram...", "gisteren...", "in Gent...", "op het werk van mijn tante...". Vraag daarover door.

Vaak doen mensen racistische uitspraken omdat zij of iemand die ze kennen iets meemaakte. Wil je racisme aanpakken? Dan is het zinvoller om daarover te praten dan grote debatten te voeren.

Verwijten? Dat geeft vaak een gesprek waar je niet naar elkaar luistert.

Ook het verwijt van racisme leidt het gesprek af van de oorzaken achter de uitspraak.

Mag je dan niet zeggen dat iemand iets racistisch zei? Dit kan gerust, als je denkt dat dit hen helpt om minder racistisch te denken. Denk goed na over wanneer dit zinvol is en hoe je dit doet.

• Zeg: ‘Wat je zegt, is racistisch’.
• Zeg niet: ‘Je bent een racist’.

​​Keur de uitspraak af, niet de persoon. Anders wordt die persoon alleen maar boos.

Zegt iemand iets racistisch? Dan is dat vaak omdat die bang of boos is. De persoon baseert zich dus op een gevoel, niet op feiten.

Heb je het gevoel dat iemand iets racistisch zegt, enkel omdat die te weinig kennis heeft? Vraag zo rustig mogelijk of die de uitspraak kan bewijzen.

Ook dan is het niet makkelijk om te reageren. Houd het opnieuw bij een rustige, beleefde boodschap. "Ik schrik van wat je nu zegt. Ik zou het appreciëren als je dit soort uitspraken niet meer doet." "Ik voel me er niet goed bij als we hier zo over spreken."

Ga er verder niet op in om emotionele discussies te vermijden. Je kunt het gesprek ook een-op-een verderzetten.