"Ik ben niet je sterke, zwarte vrouw" | Patricia (20)

Beyoncé, Oprah Winfrey, Michelle Obama. Denk je aan de ‘sterke, zwarte vrouw’? Dan denk je waarschijnlijk onmiddellijk aan hen. Tussen de regels door leer je van zwarte vrouwen als zij: Werk hard, geef nooit op. Zo word je succesvol.

In de media worden ze vaak zelfstandig afgebeeld, zonder emoties of zachtheid. Als ze die emoties wel tonen, zijn ze zwak. Zwarte vrouwen zien hen als een voorbeeld. Ze leren van beroemde zwarte vrouwen hoe ze zich moeten gedragen.

Ook hier kom je als zwart, jong meisje snel het stereotype van de ‘sterke vrouw’ tegen. Zelfs in je eigen familie. Zwarte meisjes moeten al jong kunnen koken en het huishouden kunnen doen. Enkel dan zijn ze zogezegd een goede vrouw en geraken ze van straat.

Dat hoorde ik al toen ik dertien was. “Nee, je kunt je niet meer op die manier kleden. Daar ben je nu te oud voor.” Of “Als oudste dochter moet je verantwoordelijk zijn en zorgen voor je broer en zus”.

Overal waar ik kwam stond de zwarte dochter in de keuken, meestal de oudste. Mijn eigen moeder zag of hoorde ik nog nooit huilen. Op één uitzondering na. Als zwarte vrouw kan je niet zwak of gevoelig zijn, want je moet altijd het goede voorbeeld geven.

Ik had dat jaren niet door. Dat was nu eenmaal mijn cultuur.

Ik besef nu pas hoe lang mijn jeugd van mij werd gestolen. Niet alleen doordat je verwacht wordt een ‘sterke, zwarte vrouw’ te zijn. Ook omdat zwarte meisjes al van heel jong seksueel bekeken worden.

Ik herinner me hoe jongens mij op de basisschool op mijn billen sloegen als ik een strakke broek droeg. Sindsdien kies ik bewust andere kleren. Ik kleed me zo dat ik maar niet negatieve aandacht van jongens of mannen zou trekken, zoals catcalling.

Het stereotype van de ‘sterke, zwarte vrouw’ was niet goed voor mijn mentale gezondheid. Ik werd veel te snel volwassen.

Veel zwarte vrouwen hebben trauma’s door een negatief zelfbeeld. Maar omdat ze de rol van ‘sterke, zwarte vrouw’ blijven spelen, hebben ze geen ruimte om die trauma’s te verwerken. Zwarte vrouwen leren ook klaarstaan voor alles en iedereen, behalve voor zichzelf. Ze zetten hun eigen zorgen opzij. Cijferen zich volledig weg.

Zwarte vrouwen weten ook vaak niet beter. Ze zagen nooit iets anders van hun moeders en grootmoeders. Onze grootmoeders leerden het en gaven het door aan onze moeders. Zij geven het op hun beurt door aan ons, hun dochters. Ze doen ook alleen maar wat ze denken dat goed is. Maar daardoor stopt de cirkel nooit.

Dr. Joy Degruy noemde die cirkel het ‘posttraumatische slaafsyndroom’. Trauma’s en gewoontes die ontstonden in de slavernij worden generaties lang doorgegeven. Dat kan omdat ze gebaseerd zijn op stereotypen en het zeer negatieve zelfbeeld van zwarte mensen.

Ik leer stillaan de druk van de verantwoordelijkheid van mij af te schudden. Die woog op mijn jonge schouders. Dat geeft me een bevrijdend gevoel.

Maar langs de andere kant: beseffen hoe hard ik in die rol van de ‘sterke, zwarte vrouw’ zat, gaf mij een identiteitscrisis. Want als de last en het stereotype van mijn schouders vallen, wat blijft er dan nog over van mij? Wie ben ik dan nog?

Met de hulp van een therapeut en mijn vriendinnen leerde ik mezelf beter kennen. Ontdekken zelfs.

Ik leerde dingen die vanzelfsprekend zijn, maar voor mij enorm moeilijk waren. Bijvoorbeeld mezelf op de eerste plaats zetten. Leren mijn gevoelens te uiten en beseffen dat ik gezien mag worden.

En het belangrijkste: het is oké om fouten te maken, opnieuw te proberen en hulp te vragen.

Ik maak nu meer mijn eigen keuzes, zonder altijd rekening te houden met anderen hun mening. Dat helpt in de zoektocht naar mezelf.

Het is belangrijk dat we die aangeleerde stereotypen weer afleren. Zo kunnen onze dochters de trauma's niet doorgeven aan onze kleindochters. Maar ook dat we laten zien dat het oké is om onze gevoelens te laten zien. Dat het oké is om zacht te zijn.

Neem zwarte meisjes hun jeugd en onschuld niet af. Stop met hen seksueel te bekijken. Behandel hen gewoon als kinderen, zoals we met andere kinderen doen.

Voor ons, zwarte vrouwen, is ook een belangrijke taak weggelegd. Laat aan al onze eigen dochters, nichtjes en buurmeisjes zien dat we niet altijd sterk zijn of moeten zijn. Dat wij ook gevoelens hebben die we mogen laten zien.

Wij houden als zwarte vrouwen het stereotiepe beeld mee in stand. Het is een slechte gewoonte die we als zwarte vrouwen moeten doorbreken. Zo kunnen we ons bevrijden daarvan. En dan kunnen we zacht zijn voor ons en de wereld rond ons.

StampMedia / Patricia da Costa